წმ. მღვდელმთავარი გაბრიელი (ქიქოძე)

სიტყვა თქმული 1880 წ. ქუთაისის საპყრობილესა შინა

ყოველივე სწავლაი მეყვსეულად არა არნ სიხარულ,
არამედ მწუხარება; ხოლო უკანაისკნელ ნაყოფი მშვიდობისაი
მის მიერ წურთილთა მათ მოაგის სიმართლე (ებრ. 12,11)

წმიდა მოციქული პავლე ამ სიტყვებით გვასწავლის ჩვენ, რომ, თუ კაცი ჩავარდა რომელსამე სწავლაში, ანუ სასჯელში, უბედურებაში, იგი სწუხს, მაგრამ შემდეგ, თუ განიწრთნა, ანუ გამოიცადა, ჭკუა იხმარა, ის სასჯელი მისთვის სასარგებლო შეიქმნება; ნაყოფსა მშვიდობისასა გამოიღებს და სიმართლეს მოიგებს. უბრალო და კეთილი ყოფა-ქცევის კაციც რომ იყოს სასჯელში ჩავარდნილი, იგიც გამოიცდება, თუ ჭკუიანად მოიქცა, და უმჯობესი შეიქმნება. მით უმეტესად თუ დამნაშავე და ბოროტის მოქმედის კაცი დაისაჯა და სწუხს, მაგრამ ჭკუა იხმარა, მოითმინა, შეინანა, სასარგებლოდ გამოიყენებს თავისთვის სასჯელს, და გამართლდება სულიერად.

თქვენ ყოველნი, ძმანო ქრისტიანენო, ამ საპყრობილესა შინა დაჭერილნი, სასჯელში ხართ, მწუხარე ხართ, მაგრამ, თუ ჭკუას იხმართ, თუ ეცდებით, შეიძლება, რომ ეს თქვენი სასჯელი შემდეგ სასარგებლოდ დარჩეს თქვენთვის, ნაყოფი სიმართლისა მოგაგოსთ; ესე იგი გაჰმართლდეთ სულიერად ღვთის წინაშე, მოგიტეოსთ ღმერთმან ცოდვანი თქვენნი. რა უნდა ჰქნათ თქვენ და როგორ უნდა მოიქცეთ, რომ აწინდელმა თქვენმა მწუხარებამ და სასჯელმა გაგამართლოსთ ღვთის წინაშე და სიხარულად გარდაიქცეს? ამაზედ ვსთქვათ ორიოდე სიტყვა.

იქნება თქვენს შორის ერთი, ანუ ორი ვინმე პირი შეცდომით არის ჩაგდებული ამ საპყრობილეში, ესე იგი უმართლოდ აიღეს მასზედ ეჭვი, დანაშაული არ არის. ამისთანა პირმა მოთმინებით უნდა მიიღოს ეს შემთხვევა, სასოება არ დაჰკარგოს ღმერთზედ, კიდევ უნდა ჰმადლობდეს ღმერთს. აი რას იტყვის წმიდა მოციქული პავლე: რომელი უყუარნ უფალსა, სწავლის; და ტანჯის ყოველი შვილი, რომელი შეიწყნარის. უკუეთუ სწავლასა დაუთმოთ, ვითარცა შვილთა შეგიწყნარებს თქვენ ღმერთი ( ებრ. 12, 6-7) ღმერთი განგებ მიუშვებს სწავლასა, ანუ სასჯელსა ზოგიერთ კაცზე, რომ უმჯობესი შეიქმნას, გამოიცადოს. სასჯელი, ტანჯვა ხანდისხან მოასწავებს ღვთის მოწყალებას და სიყვარულს, და არა რისხვას და სიძულვილს. ვინც სულგრძელად და ჭკუით მოითმენს სასჯელს, იგი ღვთის შვილად შეირაცხება.

მაგრამ საპყრობილეში უბრალონი და არა-დამნაშავენი თითქმის არაოდეს არ შთავარდებიან, არამედ ყოველთვის ბრალეულნი და დამნაშავენი. გარნა იმათაც კი შეუძლიათ და კიდეც უფრო მომეტებულად უნდა ეცადონ აღსრულება ზემომოყვანილი წმიდა მოციქული პავლეს დარიგებისა. რა სახით? მით, რომ შეინანონ, შეიკვდიმონ თვისი ცუდი ყოფა-ქცევა. დაფიქრდით ძმანო, რამ შემოგიყვანათ ამ საპყრობილეში? რამ მოგაყენათ ამისთანა სირცხვილი, უბედურება? ნუ ატყუებ შენს სინდისს! გარნა ღმერთმა არ იცის შენი გული, და არ იცის რა გიქნია? სასამართლოში რომ წაგაყენებენ წინაშე მსაჯულთა, შენც და შენი ადვოკატიც ცდილობთ როგორმე გაათეთროთ შენი თავი, და კიდეც ხშირად აღასრულებთ ამ სურვილს, რაც გინდა დანაშაულობა გქონდეს. მაგრამ ღვთის წინაშე ამისთანა ღონისძიება არ შეგეწევა; ღვთის წინაშე შენს გულში ყოველთვის ესრედ უნდა იტყოდე: უცოდვილეს ვარ ყოველთა კაცთა! შენ უწყი ყოველნი ჩემნი საქმენი და გულის თქმანი, შემინდე, შემეწიე! შემეწიე, რომ ამიერიდგან მაინც მოვიშალო ცუდი ყოფა-ქცევა, მომეც სინანული. შენ მხოლოსა შეგცოდე, უფალო, შენ მხოლო განგარისხე. თუ ასე ილოცავ ძმაო, თუ გულწრფელად აღიარებ წინაშე ღვთისა შენთა ცოდვათა, აღთქმას მისცემ, რომ ამიერითგან უარყო ეშმაკი და ყოველნი მისნი საქმენი. ამით შენ არცხვენ ეშმაკსა სასჯელსა ამას გარდააქცევ ჯილდოდ, მწუხარებას - სიხარულად. ერთი სიტყვით, მოიგებ ნაყოფსა კეთილსა... განმართლებასა და ცხონებას, რომელიც მოგცეს თქვენ ყოველთა ღმერთმან. ამინ.

სიტყვა თქმული 29 აგვისტოს 1875 წელსა
ქუთაისის საპყრობილესა შინა

გამოიყვანეთ საპყრობილით სული ჩემი,
რათა აღუარო სახელსა შენსა (ფსალ.)

წმიდა წინასწარმეტყველი და მეფე დავით, სხვათა შორის ლოცვათა, ერთხელ ესრეთ ევედრებოდა ღმერთსა: გამოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი, რათა აღუარო სახელსა შენსა. რისთვის ევედრებოდა ესრედ იგი ღმერთსა? განა იგი როდისმე იყო დაჭერილი საპყრობილეში? არა, იგი იყო მეფე, მჯდომარე ტახტსა ზედა, და არაოდეს არ ყოფილა ჩაგდებული საპყრობილეში. სჩანს, იგი იტყოდა არა ხილული, გარეგანი საპყრობილისათვის. სულიერი საპყრობილე ის არის, როდესაც კაცი არის შეკრული, ანუ შეპყრობილი რომლითამე დიდითა ცოდვითა, ასე, რომ სული მისი დამონებულია ცოდვისა, თავისუფლება აღარა აქვს. ამისთანა მდგომარეობაში იყო ერთხელ დავით მეფე. თუმცა იგი იყო წმიდა და წინასწარმეტყველი, მაგრამ მაინც კაცი იყო და კაცის ბუნება ჰქონდა, და ერთხელ საშინელს ცოდვაში ჩავრდა: უბრალო კარგი კაცი მოაკვლევინა და მისი ცოლი თვითონ წაიყვანა. ამით იგი ჩავარდა საშინელ მდგომარეობაში. სული წმიდა განშორდა მისგან, სული და გული გაუქვავდა. მონანებაც ვერ მოახერხა და ვერ შეძლო. გარნა ღმერთმან განაღვიძა იგი თვისითა მრისახნებითა, ანგელოზი თვისი ცხადად ეჩვენა მას ცეცხლის მახვილითა და დაიწყო შემუსვრა და მოწყვეტა ერისა. ამისა მერმედ დავით მოვიდა გრძნობაში, შეინანა, იწყო ტირილი და გლოვა, და სხვათა შორის სიტყვითა ესეც წარმოსთქვა: გამოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი, რათა აღუარო სახელსა შენსა, ესე იგი განაშორე ჩემგან ეს ცოდვა, რომელმან დამამწყვდია მე, ვითარცა საპყრობილესა შინა, რათა ვილოცო, შევინანო, რათა აღუარო სახელსა შენსა.

თქვენცა საბრალონო და საწყალნო, საპყრობილესა ამას შინა მყოფნო! ხშირად უნდა განიმეორებდეთ ლოცვასა ამას დავით წინასწარმეტყველისასა: გამოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი, რათა აღუარო სახელსა შენსა. ხშირად ევედრეთ ღმერთსა გამოიყვანოს სული თქვენი საპყრობილითგან ცოდვათასა, ესე იგი არა ამა ხილულ საპყრობილითგან გამოიყვანოს სული თქვენი, ესე იგი ამ სახლითგან, არამედ სულიერი საპყრობილიდგან, ესე იგი ცოდვისაგან, რომელმან შეგკრა თქვენ და შემოგიყვანა ამ ხილულ საპყრობილეში. მართლა დიდი მწუხარება და უბედურება არის ამ საპყრობილეში ყოფნა. ვინ არ ისურვებს აქედგან გამოსვლას და განთავისუფლებას?მაგრამ დიდი სარგებლობა არ ექნება მით, თუ მარტო აქედგან განთავისუფლდა კაცი, და სულიერ საპყრობილეში მაინც კი დარჩა. რამდენჯერ მომხდარა, და იქნება თქვენც გამოგიცდიათ, რომელ აქედგან განათავისუფლეს კაცი, გარნა მცირე ხანს უკან აქვე შემოიყვანა და დაამწყდია მისმა ცოდვამ. პირველად სულიერი საპყრობილიდან უნდა გამოვიდეს კაცი: გამოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი, და ხორციელი, ხილული საპყრობილისაგან მალე განთავისუფლდება. რით უნდა გამოვიდეს კაცი სულიერისა საპყრობილისაგან, ესე იგი ცოდვისაგან? სინანულით, გულისა და სულის მწუხარებით: დავით მეფემ გვაჩვენა ამის მაგალითი. როდესაც ღმერთმა შეატყობინა მისი ცოდვა, იგი შესწუხდა, გაიხადა სამეუფო ტანისამოსი და ძაძა შეიმოსა, მიწაზე დაჯდა, დაიწყო გლოვა და ტირილი: მიწყალე მე, ღმერთო, დიდითა წყალობითა შენითა, აღხოცე უსჯულოება ჩემი, გული წმიდა დაჰბადე ჩემთანა და სული წრფელი განმიახლე გვამსა ჩემსა; აღმოიყვანე საპყრობილით სული ჩემი; ნუ განმაგდებ მე პირისა შენისაგან. ესრეთ ხმობდა იგი ცრემლით და გოდებით ღვთისადმი, და ღმერთმან ისმინა მისი და აღხოცა მისი ცოდვა და აღიყვანა პირველსავე ხარისხსა მისსა.

თქვენ უფრო გმართებსთ, ძმაო ჩემნო, ტირილი და გოდება, სინანული და გულის წუხილი. არა ერთხელ განარისხეთ თქვენ ღმერთი, ვითარცა დავით, არამედ მრავალგზის. ცხოვლად წარმოიდგინე თვითოეულმა, რაოდენ გზის და რაოდენი ცოდვითა დააშავა თვისი სულიერი ღირსება, გააგდო თვისგან მადლი ღვთისა, განარისხა ღმერთი. თქვენც ცხადად შეგატყობინა ღმერთმა თქვენი ცოდვა, თვისი რისხვა. რით? მით, რომ აქ, ამ სამწუხარო ადგილს ჩაგაგდო, ეს ღვთის განგებით იყო! ყოველივე ღვთისგან დაემართება კაცსა, გარნა ცოდვილსა.

თუ ცრემლი არა გაქვს, თუ გული გაგრილებული გაქვს, აი რა ღონე იხმარე. წარმოიდგინე, როგორ იტანჯები შენ აქა, რა სახით გსურს აქედან გასვლა, შენს სახლში, შენს სოფელში მისვლა. იქაური ჰაერი, თავისუფლება, მოძრაობა, სადაც გინდა მისვლა-მოსვლა... ვინ შემოგიყვანა აქ? ცოდვამ! მაშასადამე, მოიძულე ის ცოდვა, ის შენი დამღუპველი მტერი! თუ კი აქ, ამ მცირე დროს ასე იტანჯები, წარმოიდგინე, რომ ცოდვა თუ არ შეინანე, იგი შთაგაგდებს შენ უსაშინელეს საუკუნო საპყრობილესა შინა, საიდანაც ვერავინ ვერაოდეს ვეღარ გამოგიყვანს.

თუ კარგად დაჰფიქრდები, თუ მოინანებ მთელითა გულითა და სულითა, ღმერთი მოგხედავს, მისი მადლი შენს გულს დაალბობს, ცრემლს მოგცემს, გამოიყვანს სულსა შენსა საპყრობილისაგან ცოდვათასა და მაშინ მხოლოდ იქნები თავისუფალი ამა ხილული საპყრობილიდგან. ამინ.

მოკლე სიტყვა ანდერძის აგებაზე
ერთ მიცვალებულ მოვაჭრისა ქუთაისში

ძმანო, მართლ-მადიდებელნო ქრისტიანენო! ჩვენს წინაშე მდებარეობს კუბოსა ამას შინა ერთი ჩვენთა მოძმეთაგანი, მართლ-მადიდებელი ქრისტიანე. ვისარგებლოთ ამ შემთხვევით სულიერისა ჩვენისა სწავლისა და აღშენებისათვის. ეს ვყოთ მით უმეტესად, რომელ დღეს არის კვირა, რომელსა შინა, ჩვეულებისამებრ, მაინც უნდა მიგვეღო სულიერი სწავლა და აღშენება: ხოლო რაოდენიმე, ესე იგი, ორი ანუ სამი გარემოება აწ მდებარისა წინაშე ჩვენსა მიცვალებულის ცხოვრებისაგან, ჩვენის ფიქრით, გვაძლევენ ჩვენ არა ცუდსა საგანსა ზნეობითისა სწავლისასა. რომელნი არიან ეს გარემოებანი? პირველად, იციან ყოველთა და ჩვენცა გვესმა, რომელ მიცვალებული იყო შობიდგან ერთი ღარიბი, არა რაის მქონე კაცი. მშობელთა მისთა, ვითარცა გვესმა ჩვენ, არცა მცირედი რაიმე დაუტევებიათ მისთვის, გარნა მან არ მისცა თავი სულმოკლეობასა, არამედ იწყო მან დაუძინებელი შრომა და მუშაობა. გონიერითა ყოფა-ქცევითა, ზომიერითა ცხოვრებითა და მოხერხებულითა ვაჭრობითა მან გააუმჯობესა თვისი მდგომარეობა, შეიძინა, თუმცა არა დიდი, მაგრამ საკმაო ქონება. ეს არის, ძმანო, ერთი ფრიად სასარგებლო მაგალითი ყოველთა მათთვის, რომელთა ჰსურთ თვისი შრომითა და ღვაწლითა შეიძინონ სახმარი ამ სოფლის ცხოვრებისათვის. მაშ, შრომასა და მუშაობასა კი ჰქონია კეთილი ნაყოფი! მაშ, შესაძლებელი ყოფილა, რომ კაცმა ღარიბმა, არა რაის მქონემ, თვისი მხნეობით, შრომით, მეცადინეობით აღაშენოს თავის-თვის კეთილი მდგომარეობა. მაშასადამე, მხნედ იყავით ყოველნი შრომის მოყვარენი და მეცადინენი. გახსოვდეთ კიდევ ისიც, რომელ, როდესაც მიცვალებულმა ამან დაიწყო შრომა და ვაჭრობა, მაშინ უფრო ძნელი იყო და უიმედო ამ საქმის წარმატება, რადგანაც ვაჭრობა მაშინ იყო სუსტი. ხოლო აწ, ჩვენს დროებაში ეს საქმე უფრო გავრცელდა და გაადვილდა. შრომა თქვენი არ დაიკარგება ამაოდ. გარნა მხოლოდ მაშინ, როდესაც იგი იქნება დაფუძნებული სიმართლესა და პატიოსნებასა ზედა. მე დაწვრილებით არ ვიცი ცხოვრება მიცვალებულისა, გარნა დარწმუნებული ვარ, რომ მან თვით მრავალ-გზის გამოსცადა, რომელ, როდესაც იგი აღებ-მიცემობაში მიდიოდა პირ-და-პირი და პატიოსანი გზით, მაშინ უფრო მოგებული იყო, გარნა როდესაც, ვითარცა კაცი სუსტი და ამასთანავე კაცი, რომელსა არა მიუღია საჭირო და სასარგებლო სწავლა, შესცდებოდა და ბრუნდე გზას შეუდგებოდა და პატიოსნების წინააღმდეგ მოქცევასა, მაშინ იგი არა თუ მოიგებდა რამეს, არამედ დიდ ზარალს ჰნახავდა. ეს ყოველთვის უნდა ახსოვდეს მას, რომელსაც ჰსურს ვაჭრობა, მხოლოდ ის სიმდიდრე არის მკვიდრი და მაგარი, რომელიც კაცმა მიიღო ერთითა პატიოსნითა შრომითა.

ახლა მივიქცეთ მეორე გარემოებისადმი ამის ცხოვრებისაგან, რომელიც გამოაჩენს, რა სამწუხარო და საზარელი ხასიათი გვაქვს ჩვენ, ამ ქვეყანაში მცხოვრებთა. როდესაც მიცვალებული თვისითა შრომითა და მეცადინეობითა დაწინაურდა ცოტ-ცოტად, მაშინ, ვითარცა გვესმა ჩვენ, ასტყდნენ მას ზედა მრავალნი მტერნი და მოშურნენი. იყო თურმე ერთი დიდი შფოთი და ცილის-წამება მას ზედა. რომ ყური დაეგდო ვისმე საზოგადოდ მას ზედა ლაპარაკზე, იფიქრებდა, რომ მან შეიძინა ცოტაოდენი რამე არა თვისითა ჭკუითა და შრომითა, არამედ ვითარცა დიდმა, შარა-გზის ავაზაკმა. თუმცა, მართლა რომ სთქვას კაცმა, მისი ქონება არ იყო დიდი და შესანიშნავი, გარნა მოშურნე კაცს მცირედიც დიდად ეჩვენება. ერთობ უბედურ არის და ღირსი ცრემლისა ჩვენი, აქაურ მცხოვრებთა ხასიათი, ძმანო ჩემნო! ნაცვლად მისა, რომ გვიხაროდეს და ვმადლობდეთ ღმერთსა, როდესაც ვხედავთ რომელსამე ჩვენსა მოძმესა, თვისი ჭკუით და შრომით გაკეთებულსა, და ესრედ თვით ჩვენთვის კარგის გზის მაჩვენებელსა, ჩვენ ვსწუხვართ და გვეკიდება ალი შურისა. ნაცვლად მისა, რომ ჩვენც გვამხნეოს მისმა მოქცევამ, წაგვახალისოს მისმა მაგალითმა, და ვიწყოთ შრომა და მეცადინეობა, ჩვენ მარტო იმას ვფიქრობთ, რომ როგორმე შევაწუხოთ და დავაბრკოლოთ იგი. ღმერთო! როდის მოვა ის დრო - ჩვენც მივხვდეთ, რომ ერთი მეორეს შური ქვეყანას ვერ გააკეთებს, ბედნიერება ქვეყნისა აშენდება მხოლოდ სწავლითა, შრომითა, პატიოსნებითა. ქვეყანა გაძლიერდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც მცხოვრებნი ერთი მეორეს არ უშლიან, არამედ ხელს უწყობენ.

დასასრულ, ძმანო, შეგვეწიეთ თქვენცა ლოცვით, რათა ამ მიცვალებულის სულს განუსვენოს მაცხოვარმა სასუფეველსა თვისსა, და ვისაც მასთან ჰქონდა უკმაყოფილება, შეუნდოს მას დღეს. ამინ.